Een managementboek voor de leerkracht

Een managementboek voor de leerkracht

Velen hadden het al lang zien aankomen, maar deze zomer werd het echt concreet duidelijk: Nederland heeft een nijpend tekort aan leerkrachten. Scholen krijgen hun vacatures niet meer vervuld en overwegen noodmaatregelen zoals een vierdaagse schoolweek of onbevoegden voor de klas.

De beperkte instroom aan nieuwe leerkrachten is een van de oorzaken, het hoge ziekteverzuim en uitstromende oudere leerkrachten ook, maar net zo goed speelt de uitval van jonge leraren een rol. Ongeveer een kwart van de startende leerkrachten vertrekt binnen vijf jaar uit het vak. Zij redden het meestal niet omdat de praktijk een stuk weerbarstiger en complexer blijkt dan de theorie. De overstap van de schoolbanken van de pabo naar de complete verantwoordelijkheid voor een groep is te groot.

Leerkrachten voelen zich alleen staan en missen de vaardigheden om kwalitatief goed onderwijs te kunnen verzorgen, zoals sterk klassenmanagement, omgaan met moeilijk gedrag en het voeren van effectieve ouder- en leerlinggesprekken. ‘Je leert het vak pas echt in de praktijk’, zeggen leerkrachten.

Intussen is het maatschappelijk aanzien van de leraar de laatste tien jaar fors achteruit gegaan. Dat geldt vooral voor de juf en meester van het basisonderwijs.

Wat leerkrachten nodig hebben is passende ondersteuning en feedback, en meer greep op hun werk. Ze moeten de regie zien te nemen en te houden. En als hen dat niet lukt, dan vallen ze uit. Dat probleem was voor mij de aanleiding om een managementboek voor leerkrachten te schrijven: Meester in de klas.  Daarin ga ik in op vragen waar veel leerkrachten mee worstelen: Hoe houd ik mijn werk leuk? Hoe zorg ik dat alle leerlingen krijgen wat ze nodig hebben? Hoe vormen we een sterk team? Hoe vind ik mijn weg om te doen wat er van me gevraagd wordt, zonder doorlopend het gevoel te hebben dat ik tekortschiet?

Meester in de klas verscheen vlak voor de zomer, en het grootste compliment had ik meteen te pakken. ‘Dit is een soort Covey voor leerkrachten’, mailde een leerkracht me. In het boek ga ik in op zaken die voor veel leerkrachten nieuwe inzichten blijken. Zoals eigenaarschap: van wie is een probleem of een vraag en wie doet mee aan een oplossing?

‘Goed onderwijs is een dialoog tussen oudere en nieuwe ogen’, schrijft Herman van Veen voorin mijn boek. Die dialoog is een uitdaging voor de leerkracht. Hoe ga je een partnerschap aan met ouders, in plaats van dat zij de baas zijn of jij hen angstvallig buiten de deur probeert te houden. En hoe geef je elk kind de juiste aandacht? Sinds de invoering van ‘passend onderwijs’ blijven er steeds meer kinderen met specifieke onderwijsbehoeften, met en zonder diagnoses, in het reguliere onderwijs. Leerkrachten vragen zich af: wat heeft dit kind? En: hoort dit kind wel hier op school? Ik probeer die vraag met hen om te buigen naar: Wat heeft dit kind nodig? Hoe kunnen we dit kind verder helpen?

Uit het onderzoeksrapport Kansrijk Onderwijs (CPS 2016) blijkt dat coaching on the job het meest effectief werkt wanneer je de vaardigheden van leerkrachen wil verbeteren. Met Meester in de klas wil ik een begin maken met die coaching on the job, door leerkrachten praktijkcases, denk- en voelvragen en oplossingsrichtingen aan te bieden en ze te laten zien dat hun beroep een prachtig vak is waarin je altijd blijft leren.

Simone van Dijk

Simone van Dijk (1967) is auteur van Meester in de klas, zelfstandig gevestigd coach, trainer, onderwijs- en organisatieadviseur en auteur. Daarnaast werkt ze als invalleerkracht en interim-leidinggevende in het basisonderwijs, als docent in het (post-)HBO en geeft ze lezingen en workshops op congressen.