Het witte konijn – inspirerend management boek

‘Een prima managementboek voor naast het bed’

 ‘Ik moet op tijd komen, ik moet op tijd komen’, zegt het witte konijn terwijl het op zijn horloge kijkt. Alice schrikt op uit haar nogal saaie boek en loopt achter het konijn aan. Als dat in een hol verdwijnt, duikt ze erachteraan, richting Wonderland.

Het witte konijn wordt in dit gelijknamige boek van Frank Hoes gebruikt als metafoor voor een verstoring, een verandering van de status quo. Denk aan een scheiding of verlies in je persoonlijk leven, of ontslag, reorganisatie of bedrijfsovername op je werk. Soms is het konijn wat subtieler, heb je pas later in de gaten dat er iets is veranderd. In ieder geval zet het je aan tot een ontdekkingsreis, voor Alice in Wonderland, en voor jou in jezelf.

Het vrij compacte boek (136 pagina’s) bestaat uit 10 hoofdstukken waarin 130 doordenkertjes worden gepresenteerd. De auteur noemt deze ‘bouwstenen’, het zijn suggesties of gedachten of praktijkvoorbeelden die je helpen bij je zelfonderzoek en je ontwikkeling naar een betere leider. Verwacht geen uitgebreide uitleg of een stappenplan, daar is dit boek niet voor bedoeld.

Een voorbeeld. Bouwsteen ‘83 – De kracht van de groep’ uit het hoofdstuk ‘Leider, volger en groep’, geeft een prachtige praktijkervaring van de auteur weer. Hij geeft zijn cursisten, 50 bestuurders van maatschappelijke organisaties, de opdracht om in volgorde van leeftijd te gaan staan. De deelnemers vormen groepjes van ongeveer dezelfde leeftijd en gaan in overleg. Dat stapt een man energiek naar voren, geeft aan dat het rommelig loopt en begint met een groep van 8 deelnemers: hij vraagt ze individueel naar hun leeftijd en zet ze op volgorde. In de tijd die hij nodig heeft voor die 8, heeft de rest van de groep zichzelf al georganiseerd. Hilariteit als hij zich omdraait om de volgende 8 aan te pakken en blijkt dat dat niet meer hoeft. De auteur toont hiermee het fenomeen groepskracht aan en brengt over dat in sommige situaties leiderschap niet nodig is.

Het boek is gevarieerd opgesteld: naast de bouwstenen lezen we quotes van bekende en minder bekende personen. In sommige bouwstenen wordt gerefereerd naar bekende managementgoeroes, zoals Gladwell, Kahneman, Czikszentmihalyi en Frankl. Dat is erg prettig, want zo kun je toch op zoek naar verdieping. Het grootste deel komt uit de koker van de auteur zelf, en dat is tegelijkertijd bewonderenswaardig, want veel bouwstenen zijn zinnige gedachten, en jammer, omdat je niet kunt verder lezen als je iets niet helemaal begrijpt.

De 7 mythes uit bouwsteen 84 vond ik lastig: 1 Eigenschappen zeggen niets over leiderschap zelf, 2 De leider is een held, 3 De leider is extravert, 4 ‘Leiderschap in één dag’,5 Leiderschap is geen officiële functie, 6 De leider zit aan de top, en 7 Troonopvolging. Is de eerste echte wel een mythe? En de vijfde en zevende? De toelichting onder de mythes doet veronderstellen dat de mythes misschien wat ongelukkig geformuleerd zijn.

In de eerste hoofdstukken had ik wat moeite met de schrijfstijl, veel zinnen bevatten opsommingen van 5 of meer aandachtspunten, alsof je een presentatie met bullets leest. Dat komt wellicht omdat de auteur alle gedachten en doordenkertjes zo compact mogelijk weergeeft. De laatste paar hoofdstukken vond ik bijzonder sterk, de onderwerpen zijn goed gekozen en de schrijfstijl is veel vlotter en leesbaarder.

Bouwsteen 103 – Haarlemmerolie uit het hoofdstuk ‘Leiden met kennis en waarheid’ bijvoorbeeld vond ik inspirerend, het was heel herkenbaar, misschien ook omdat ik Haarlemmer ben? Haarlemmerolie is een middel tegen alle kwalen. Vaak heb je een Haarlemmerolie-persoon in de organisatie: die lost alles op wat dreigt te mislukken: vult handmatig een digitaal werkproces aan, pakt een vergeten order op, controleert of die belangrijke stakeholder zijn mening heeft gegeven. Dat klinkt geweldig, maar is eigenlijk heel gevaarlijk. Het maakt niet-werkende processen of disfunctionerende medewerkers minder zichtbaar. Het voorziet niet in structurele oplossingen. Wil je dat als leider? Of ben je dat toevallig zelf?

Prachtig is de afronding: Leren en ontwikkelen is als het langzaam bestijgen van een wenteltrap in een hoge toren. Je komt iedere keer langs dezelfde windrichtingen en ziet dezelfde bomen, rivieren, dorpen en steden. En toch verandert er iets, langzamerhand zie je meer, kijk je verder en vanuit een ander perspectief. Je bent verder gevormd in karakter en hebt een meer gerijpte levenshouding.

Dit is een prima boek voor naast het bed of tijdens de lunchpauze: een paar bouwstenen lezen en op je in laten werken. Sommige zaken zullen bekend zijn, dan lees je door. Sommige zaken brengen je in verwarring of openen je de ogen, dan leg je het boek weer even weg en denk je er rustig over na. Omdat het een heel breed scala aan onderwerpen behandelt, is het voor vrijwel iedere manager, leider, of would-be leider interessant.

Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen en recensies van managementboeken.

Het witte konijn
Naar eigenzinnig en inspirerend leiderschap
Frank Hoes, isbn 9789491757556, 144 blz, € 24,50